Yangi ufqlar: Markaziy Osiyoda metallurgiya ittifoqlarining istiqbollari

Mintaqa mamlakatlari sanoat yutuqlari uchun qanday birlashmoqda

Tez o'zgarayotgan global iqtisodiyot sharoitida Markaziy Osiyo mamlakatlari jahon bozorida o'z mavqelarini mustahkamlash uchun yangi yo'llarni izlamoqda. Mintaqa iqtisodiyotida an'anaviy ravishda muhim rol o'ynaydigan metallurgiya sohasi davlatlararo hamkorlikning kundalik loyihalari uchun maydonga aylanmoqda.

Xalqaro sanoat hamkorligi markazi (XSHM) ma'lumotlariga ko'ra, 2024-yilda Markaziy Osiyo mamlakatlarida metallurgiya mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi rekord darajada 78 milliard dollarga yetdi, bu o'tgan yilgi ko'rsatkichdan 15% yuqori. Bu o'sish ko'p jihatdan mintaqadagi integratsiya jarayonlarining kuchayishi bilan bog'liq.

Sohani rivojlantirishning asosiy harakatlantiruvchi kuchi "Markaziy Osiyo" Xalqaro sanoat kooperatsiyasi markazi (XSKM) tashkil etilishi bo'lmoqda. "Qozog'iston haqiqati" axborot agentligi xabar berishicha, markazning qurilishi 2024-yilda Qozog'iston va O'zbekiston chegarasida boshlanadi.

"Markaziy Osiyo" XSKM metallurgiyada qo'shma loyihalarni amalga oshirish uchun noyob platforma bo'ladi:

• Yuqori texnologiyali qotishmalar ishlab chiqarish
• Metallarni qayta ishlashning innovatsion usullarini ishlab chiqish
• Umumiy mintaqaviy mahsulot sertifikatlash tizimini yaratish

Ekspertlar bashorat qilishicha, 2026-yilga kelib, markaz faoliyatidan yillik umumiy iqtisodiy samara 5 milliard dollarga yetishi mumkin.

Hamkorlikni chuqurlashtirish yo'lidagi muhim qadam 2024-yil martida Markaziy Osiyo metallurgiya konsorsiumini (MOMK) tashkil etish to'g'risidagi memorandumning imzolanishi bo'ldi. MOMK tarkibiga Qozog'iston, O'zbekiston, Qirg'iziston va Tojikistonning yirik korxonalari kirdi.

MOMK bosh direktori Askar Mirzaxmetov shunday deydi: "Kuchlarni birlashtirish bizga ishlab chiqarish zanjirlarini optimallashtirishga, xarajatlarni kamaytirishga va mahsulotlarimizning jahon bozoridagi raqobatbardoshligini oshirishga imkon beradi. Biz 2027-yilgacha konsortsium a'zolarining ishlab chiqarish quvvatlarini modernizatsiya qilishga 2 milliard dollardan ortiq mablag' sarflashni rejalashtirmoqdamiz".

MOMK doirasidagi hamkorlikning ustuvor yo'nalishlaridan biri metallurgiyada "yashil" texnologiyalarni ishlab chiqish va joriy etish bo'ladi. Yevroosiyo taraqqiyot bankining ma'lumotlariga ko'ra, 2025-yilga kelib Markaziy Osiyoning metallurgiya sektorida ekologik toza ishlab chiqarishning ulushi 30 foizga yetishi mumkin.
Ilmiy-tadqiqot bazasini rivojlantirishga alohida e'tibor qaratilmoqda. 2024-yil sentyabrida Olmatida mintaqaning yetakchi olimlarini birlashtirgan Markaziy Osiyo metallurgiya va materialshunoslik instituti ochildi. Institutning keyingi besh yillik byudjeti 500 million dollarni tashkil etadi, bu esa fundamental va amaliy tadqiqotlarning kundalik dasturini amalga oshirish imkonini beradi.

Metallurgiya sohasining mintaqa iqtisodiyoti uchun strategik ahamiyati eng yuqori darajada ta'kidlanmoqda. Markaziy Osiyo davlat rahbarlarining V Maslahat uchrashuvida so'zga chiqib, O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev shunday dedi: "Hamkorlikni yanada chuqurlashtirish va yirik sanoat loyihalarini amalga oshirishning istiqbolli yo'nalishlari mineral o'g'itlar, polimerlar, metalldan tayyor mahsulotlar ishlab chiqarish bo'lishi mumkin".

Ekspertlar Markaziy Osiyoda metallurgiya ittifoqlari va kooperatsiyalarning yangi shakllarini yaratish butun mintaqaning iqtisodiy o'sishi uchun keng istiqbollar ochishini bir ovozdan ta'kidlamoqdalar. "Yevrosiyo" tahliliy markazi bashoratlariga ko'ra, 2030-yilga kelib Markaziy Osiyo mamlakatlarining jahon metallurgiya mahsulotlari ishlab chiqarishdagi ulushi hozirgi 3 foizdan 7-8 foizgacha oshishi mumkin.

Shunday qilib, metallurgiya sohasi nafaqat iqtisodiyotning muhim sektori, balki Markaziy Osiyodagi integratsiya jarayonlarining katalizatori ham bo'lib, mint.